Jednym z ulubionych miejsc filmowców w regionie poznańskim był i jest poligon w Biedrusku. Już w 1923 r. powstały tam sceny batalistyczne z filmu „Bartek Zwycięzca” – pierwszej produkcji fabularnej poznańskiej wytwórni filmowej. Do wybuchu II wojny światowej kręcono tam jeszcze kilka filmów m.in. „Szaleńców” i „Gwiaździstą Eskadrę” – popularny film, w którym przedstawiono historię dwóch amerykańskich pilotów – ochotników walczących w polskiej armii z bolszewikami. Później na poligonie powstawały też sceny kultowego serialu „Czterej pancerni i pies”. Na potrzeby filmu historycznego „Kazimierz Wielki” wybudowano makietę zamku, która przetrwała do dziś. Podobnym rozmachem cechowała się realizacja „Ogniem i mieczem”. Na poligonie powstały wszystkie sceny bitewne, ale i pierwsza scena filmu, nakręcona w ruinach kościoła w Chojnicy. Te same ruiny przemienione na czeczeński meczet znalazły się w sensacyjnym filmie „Dowód życia” ze słynnym Russelem Crowe. Poligon Biedrusko jest nadal używany przez wojsko, stąd też rzadko nadarzają się okazje, aby tam wejść i obejrzeć interesujące miejsca.
W 1927 roku zaproponowano Leonardowi Buczkowskiemu reżyserię filmu, który po przewrocie majowym miał ocieplić wizerunek piłsudczyków. Zdecydowano się na film „Szaleńcy”, który miał być pierwszą częścią tryptyku pod tytułem „My Pierwsza Brygada”. Planowano także zrealizować filmową biografię Józefa Piłsudskiego pt. „Komendant” oraz jeszcze jeden film o podobnej tematyce. Jednak „Szaleńcy” pochłonęli tyle pieniędzy, że produkcja drugiego filmu została wstrzymana, a trzeci nie wszedł do produkcji. Realizacji filmu w koprodukcji podjęły się warszawska wytwórnia Klio-Film (Narodowa Wytwórnia Filmów Historycznych) i poznańska wytwórnia Diana-Film. Zdjęcia do filmu ruszyły w 1928 roku. W filmie wystąpili poznańscy i lwowscy aktorzy a także oficerowie Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu, żołnierze 57. Pułku Piechoty Wielkopolskiej, Batalionu CKM z Biedruska, 15. Pułku Ułanów Poznańskich, 7. Dywizjonu Artylerii Konnej, 14. Pułk Artylerii Lekkiej, 3. Pułku Lotniczego oraz 1. Pułku Czołgów z Żurawicy.
W celu podniesienia atrakcyjności filmu, wątek wojskowo – patriotyczny wzbogacono o wątek miłosny. Film „Szaleńcy” był debiutem fabularnym Leonarda Buczkowskiego. Akcja filmu rozpoczyna się w roku 1914 wymarszem 1. Kompanii Kadrowej legionów Piłsudskiego z Krakowa. Osnowę filmu stanowią losy trzech ochotników, młodych „szaleńców”, dzięki którym poznajemy nie tylko codzienność życia wojskowego w koszarach, ale także realia walki na pierwszej linii frontu. Główny bohater, Filipek, pracownik krakowskiej winiarni, poznaje w legionowym biurze werbunkowym studenta z Zurychu, Reckiego, który porzucił naukę i zgłosił się na ochotnika do wojska. Filipek również zaciąga się na wojnę. Podczas walk ratuje rannego kolegę, znajdują schronienie w pobliskim dworze, gdzie córka dziedzica Zofia po kryjomu opiekuje się nimi. Gdy dwór zajmują Rosjanie, z kolei syn dziedzica ratuje rannego. Odtąd trzej bohaterowie walczą razem, a Zofia pracuje w szpitalu. Najmłodszy z trójki, Kazik, ginie podczas walk z bolszewikami w roku 1920. Koledzy żegnają go, śpiewając nad grobem żołnierską piosenkę.
Była to pierwsza filmowa superprodukcja. Sceny bitewne zostały zrealizowane z wielkim rozmachem, wszystkie na terenie poligonu Biedrusko. Duża liczba żołnierzy, nowatorskie efekty specjalne i pirotechniczne dokładnie odtworzone sceny bitewne, broń, umundurowanie i wyposażenie z epoki, a także obecność na planie nowoczesnej techniki wojskowej (czołgów i samolotów) – wszystko to wpłynęło na monumentalny charakter filmu.
Premiera „Szaleńców” miała miejsce 28 sierpnia 1928 roku w Warszawie, jednocześnie w dwóch kinach. We wrześniu 1928 roku film otrzymał Wielką Nagrodę wraz ze Złotym Medalem na Wystawie w Paryżu. Było to pierwsze tego rodzaju odznaczenie polskiej produkcji filmowej na rynku międzynarodowym. W 1934 roku film został udźwiękowiony i ponownie wszedł do kin. Po wojnie „Szaleńcy” znani byli jedynie w niekompletnej wersji. Dopiero w 2018 roku odbyła się repremiera filmu zrekonstruowanego cyfrowo przez Filmotekę Narodową. Seansowi towarzyszyła muzyka na żywo w wykonaniu kompozytora Stephena Horne’a. Zainteresowani filmem mogą go obejrzeć na platformie cyfrowej cda.
Kolejnym filmem realizowanym w 1929 roku z dużym rozmachem była Gwiaździsta eskadra. W zdjęciach za zgodą Ministerstwa Spraw Wojskowych uczestniczył poznański 3. Pułk Lotniczy. Na potrzeby filmu udostępniono 32 samoloty. Niektóre relacje prasowe wspominały aż o dwustu samolotach, co jednak wydaje się mało prawdopodobne. Pod względem ilości wykorzystania sprzętu wojskowego była to największą produkcja w dwudziestoleciu międzywojennym.
Źródła:
https://ebiedrusko.pl/artykuly/filmowe-biedrusko/
„Kino” nr 4/1971
Kruszyński B., Garnizon Poznań w II Rzeczypospolitej. Wojsko w życiu miasta, Poznań 2013
F.I.
Najnowsze komentarze