Szybkie wydłużenie się linii zaopatrzenia wojsk alianckich zmusiło sprzymierzonych na początku października 1944 r. do zaprzestania działań ofensywnych, mimo że wojska niemieckie stopniowo ustępowały z okupowanych terenów. Zatrzymanie linii frontu potrzebne aliantom na przegrupowanie sił i środków oraz podciągnięcie linii zaopatrzenia pozwoliło niemieckiemu feldmarszałkowi Gerd von Rundstedtowi – dowódcy zachodniego teatru działań wojennych na reorganizację swoich wojsk na tym froncie.

Niemiecka kontrofensywa w Ardenach rozpoczęła się 16 grudnia 1944 r. Początkowo wojska III Rzeszy zaskoczyły aliantów i odnosiły spektakularne sukcesy. Zamierzano przeciąć front aliancki na dwie części zmierzając w kierunku Antwerpii – głównego celu ofensywy. Planowano odbicie ważnego (dla obu stron) portu zaopatrzeniowego, który od września znajdował się w rękach sprzymierzonych. Liczono także na łatwe rozbicie wojsk alianckich na terenie Belgii i Holandii. Od 19 do 27 grudnia 1944 r. trwały walki o miasto Bastogne, które stanowiło kluczowy węzeł drogowy w południowej Belgii. Niemcy dysponowali dwukrotną przewagą liczebną. Obronę miasta przygotowano właściwie w ostatniej chwili, a na odsiecz nie można było liczyć przez kilka dni. Ponadto Niemcy przejęli punkt medyczny amerykańskiej 101. Dywizji Powietrznodesantowej, przez co brakowało lekarzy, sprzętu medycznego i leków dla rannych amerykańskich żołnierzy. Niemcom nie udało się jednak przełamać alianckich pozycji, w dużej mierze dzięki zmianie pogody, która umożliwiła dostarczenie obrońcom zaopatrzenia drogą powietrzną.

Także warunki pogodowe  umożliwiły od 23 grudnia podjęcie bombardowania linii zaopatrzeniowych Wehrmachtu, co ostatecznie przesądziło o zatrzymaniu ofensywy w Ardenach. Alianci przejęli inicjatywę i zmusili Niemców do odwrotu. Hitler, dopiero 16 stycznia zgodził się na wycofywanie wojsk. Podczas walk Niemcy próbowali zastraszyć przeciwnika i miejscową ludność. Doszło do wielu zbrodni na ludności cywilnej. M.in. 19 grudnia w Stavelot zostało zamordowanych ok. 130 osób, głównie kobiet i dzieci. Także  alianccy żołnierze wzięci do niewoli musieli liczyć się z tym, że zamiast trafić do obozu jenieckiego, zostaną rozstrzelani. 17 grudnia 1944 r. oprawcy Kampfgruppe Peiper z 1. Dywizji Pancernej SS w pobliżu belgijskiego miasta Malmedy zamordowali 84 pojmanych Amerykanów.

Działania te miały spowodować panikę wśród aliantów. Wywołało to jednak efekt odwrotny od zamierzonego. Świadomość okrutnego obchodzenia się nazistów z jeńcami determinowała żołnierzy US Army do jeszcze bardziej zaciekłej i heroicznej walki. Dużą rolę w zwalczaniu niemieckiej broni pancernej odegrały amerykańskie niszczyciele czołgów M36 „Jackson”. Ich 90-milimetrowe działa doskonale „radziły sobie” z niemieckimi czołgami Pz.Kpfw. IV, skutecznie zwalczały również „Pantery” i „Tygrysy” (egzemplarz takiego niszczyciela znajduję się w zbiorach naszego Muzeum). Bitwa w Ardenach, zdaniem Franciszka Skibińskiego, zakończyła się „remisem”. Obydwie strony poniosły prawie jednakowe straty (alianci jednak mogli je bardzo szybko uzupełnić). Niemcy nie osiągnęli założonego celu strategicznego, Amerykanie natomiast nie potrafili wykorzystać niedogodnego położenia niemieckiej grupy armii „B” i zniszczenia jej w „kotle” Ardenów. Ostatecznie Niemcom udało się wyprowadzić swoje armie na linię Zygfryda. Po stronie sprzymierzonych wystąpiły objawy znacznej konsternacji, której znamiennym momentem był list Churchilla do Stalina z prośbą o pomoc i przyspieszenie ofensywy na froncie wschodnim.

Fotografie: wikipedia.org. konflikty.pl, wielkahistoria.pl

Źródła: B. Perrett, Rycerze czarnego krzyża, Poznań 2009; F. Skibiński, Ardeny, Warszawa 1966; tenże, Wojska pancerne w II wojnie światowej, Warszawa 1982