Dziś przypada 83 rocznica nadania sztandarów jednostkom pancernym Wojska Polskiego.

Sztandar od wieków był symbolem męstwa i wierności pojedynczego żołnierza a także całego oddziału. Sentencja na sztandarze „Honor i Ojczyzna” to hasło, na którego straży stoi żołnierz polski i w obronie którego krew przelewali nasi przodkowie. Jednostki broni pancernych (w tym 1 Pułk Czołgów i wywodzące się z niego pułki i bataliony pancerne) do końca 1937 roku nie miały sztandarów. Dopiero dekret Prezydenta RP z 24 listopada 1937 roku o znakach wojska i marynarki wojennej (ogłoszony w Dzienniku Ustaw RP nr 5 poz. 32 z 28 stycznia 1938 roku) zaliczył broń pancerną, obok artylerii i wojsk łączności, w skład jednostek uprawnionych do posiadania sztandarów. Sztandary nadano jednostkom broni pancernej zarządzeniem Prezydenta Rzeczpospolitej z 25 marca 1938 roku. Nadanie i zatwierdzenie wzorów sztandarów dla trzynastu oddziałów pancernych ukazało się w Dodatku tajnym do Dziennika Rozkazów MSWojsk. nr 6 z 5 maja 1938 roku[1]. Zatwierdzone wzory sztandarów jednostek otrzymały ujednolicony wizerunek prawej strony płatu. W jego czterech rogach pomiędzy ramionami krzyża kawaleryjskiego na białych polach w haftowanych złotą nicią wieńcach wawrzynu umieszczono haftowane srebrem „Znaki pancerne” z wyjątkiem sztandaru Szkoły Podchorążych Broni Pancernych gdzie umieszczono inicjały „S.P.”.

Na lewej stronie płatów sztandarów umieszczono wizerunki, herby i godła związane z historią oddziałów:
– w prawym górnym rogu na tarczy – wizerunek Matki Boskiej: Częstochowskiej, Kazimierskiej, Kodeńskiej, Ostrobramskiej lub Piekarskiej,
– w lewym górnym rogu na tarczy – wizerunek św. Michała, patrona broni pancernej,
– w prawym dolnym rogu na tarczy – godła i herby  miast (Grodna, Lwowa, Łucka, Modlina, Niepołomic, Warszawy, Zgierza),  Kaszub, Polesia i m. Brześcia, Śląska i m. Krakowa, Wielkiego Księstwa Mazowieckiego, województwa poznańskiego, ziemi przemyskiej,
– w lewym dolnym rogu na tarczy – odznakę pamiątkową danego oddziału,
– na ramionach krzyża kawaleryjskiego jednostek biorących udział w walkach wpisywano daty i miejscowości najważniejszych walk.
„Znak pancerny” oraz inicjały „S.P”. umieszczono również, zamiast numeracji oddziału, na przedniej ściance podstawy orła sztandarowego. Na wstęgach sztandarów dwóch batalionów pancernych umieszczono haftowane dewizy formacji: w 4. Batalionie Jedyna siła spoczywa w naszym ręku i pomocy Bożej. Kircholm 27 IX 1605 r.; w 12. Batalionie Zwycięstwo liczby nie zna – męstwa potrzebuje .

Inicjatorem ufundowania sztandaru dla poznańskiego batalionu był zarząd Spółki Akcyjnej H. Cegielski, który z tą propozycją występował już kilka lat wcześniej. Sprawa stała się jednak aktualna dopiero, kiedy przyznano batalionowi prawo posiadania własnego sztandaru. Na posiedzeniu zarządu Automobilklubu Wielkopolskiego postanowiono, że sztandar powinien być ufundowany wspólnymi siłami przemysłu i organizacji motorowych. Pieniądze na zakup sztandaru asygnowali: firmy H. Cegielski i Stomil oraz Automobilklub Wielkopolski, Polski Touring Klub i właściciel majątku Gola k. Gostynia, szambelan Edward Potworowski. Godność członków Komitetu Honorowego Fundacji Sztandaru przyjęli m.in.: ks. kard. prymas August Hlond, wojewoda poznański Artur Maruszewski i dowódca Okręgu Korpusu nr VII gen. bryg. Edmund Knoll-Kownacki. 15 maja 1938 roku dowódca batalionu ppłk Rudolf Kostecki wyjechał do Warszawy, aby 16 maja w składzie delegacji wojskowych (broni pancernej i artylerii) oraz przedstawicieli społeczeństw lokalnych jak i fundujących sztandary, zaprosić Prezydenta Rzeczpospolitej i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych na uroczystość wręczenia sztandarów.

---

[1] Za: M. Żebrowski, Zarys historii polskiej broni pancernej 1918–1947, Londyn 1971

(f.i)