SAMODZIELNA OPERACJA 2. KORPUSU POLSKIEGO

Po zakończeniu walk o Monte Cassino i Piedimonte linia frontu coraz bardziej oddalała się od portu w Pescarze nad Adriatykiem, poprzez który dostarczano zaopatrzenie dla 8 Armii. Sytuacja ta wymuszała konieczność zdobycia nowego portu bliżej frontu. Zadanie takie otrzymał 2. Korpus Polski, który przechodził reorganizację i „leczył rany” po bitwie o Monte Cassino. Było to zadanie trudne, ponieważ pas wybrzeża między Apeninami a Adriatykiem nadający się do użycia ciężkiego sprzętu bojowego był wąski (25–40 km) i gęsto poprzecinany spływającymi z gór rzekami. Działania swoje 2. Korpus rozpoczął 17 czerwca w formie pościgu za grupami opóźniającymi przeciwnika. 2 lipca rozpoczęła się bitwa nad rzeką Musone, zwana „bitwą loretańską”, zakończona 9 lipca odrzuceniem nieprzyjaciela i opanowaniem na lewym brzegu rzeki podstaw wyjściowych do natarcia na Ankonę. Natarcie korpusu z podporządkowanymi mu jednostkami brytyjskimi i Włoskim Korpusem Wyzwolenia wyruszyło na Ankonę 17 lipca.

Manewr opracował gen. Władysław Anders i jego sztab. Polegał on na czołowym, wiążącym (pozorowanym) natarciu 3. Dywizji Strzelców Karpackich wzdłuż wybrzeża i drogi nr 16 oraz oskrzydlającym z głębi lądu, głównym uderzeniu wzmocnionej 5. Kresowej Dywizji Piechoty (5 KDP) mającym na celu oskrzydlenie przeciwnika, odcięcie mu dróg odwrotu na północ i zniszczenie go. W celu wsparcia nacierających wojsk na prawym skrzydle 5. KDP, użyto taran uderzeniowy w postaci 2. Brygady Pancernej wzmocnionej 15. Pułkiem Ułanów Poznańskich i 7. Pułkiem Huzarów brytyjskich. 17 lipca około południa zdobyto najsilniejszy ośrodek oporu nieprzyjaciela Monte Della Crescia („Góra Stalowa”). Po jego utracie Niemcy, nie widząc już możliwości dalszej obrony portu, zagrożeni okrążeniem rozpoczęli odwrót w kierunku m. Pescaro. Bitwa ta zakończyła się zdobyciem miasta i portu, jednak nie zdołano okrążyć i zniszczyć przeciwnika. 18 lipca Pułk Ułanów Karpackich wkroczył jako pierwszy do niezniszczonej Ancony. Była to już w zasadzie sprawa prestiżowa, ponieważ główne walki o miasto rozegrały się na kierunku działania 2 Brygady Pancernej i 5 Kresowej Dywizji Piechoty. 2. Brygada Pancerna została użyta pierwszy raz całością sił wzmocniona pułkami ułańskimi i piechotą jako zgrupowanie bojowe pancerz – piechota. Była to jedyna operacja Wojska Polskiego na froncie zachodnim którą dowodzili Polacy, a nie tylko uczestniczyli w operacji alianckiej.

Literatura: M. Polak, 2. Korpus Polski gen. Władysława Andersa w bitwie o Ankonę, [w:] Bitwy generała Władysława Andersa, Leszno 2007

Fotografie ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego i Narodowego Archiwum Cyfrowego

F.I.